راهبردها و راهکارها برای بهبود وضعیت حجاب

در ادامه بحث حجاب در قسمت پایانی به راهکارهایی برای بهبود وضعیت حجاب و عفاف در جامعه می پردازیم. همانطور که در بخش قبلی اشاره شد، در ارانه راهکارها باید به نوع و جنس مخاطب توجه شود. هر گونه راهکار سلبی برای هر نوع مخاطب در ارتباط با پدیده بد حجابی ـ جز درموارد خاص که حرکتهای سازمان یافته ای در جهت ترویج بی حجابی یا بد حجابی مشاهده می شود ـ پاسخ گوی مشکل نخواهد بود؛ زیرا با توجه به آنچه در قسمت نخست مقاله تقدیم شد، یکی از دلایل اصلی بد حجابی قائدۀ لج در جامعه بوده، و برخورد سلبی ـ مثلا برخورد انتظامی در قالب گشت ارشاد و... ـ نه تنها چارۀ مشکل نیست، بلکه بر عمق مسئله می افزاید و سبب می شود ناخرسندی جامعه از رفتار حکومت در اشکال دیگر که به مراتب مخربتر است، ظهور و بروز یابد. برای ارائۀ راهکار در این خصوص با توجه به نوع این نگارش ( فرهنگی ـ اجتماعی ) راهکارهای نیز از این جنس است.

  با توجه به این که ساختار مدیریتی جامعه ما غالبا دولتی است و دولت تقریبا خود را متولی تمامی امور جامعه می داند، نقش حکومت در امر حجاب بسیار مهم است؛ اما بیشتر معطوف به فراهم آوردن زمنیه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، قانونی و حمایتی است که بر اساس آنها زمینه های بروز و ظهور استعدادهای برتر آحاد جامعه فراهم می شود، و از این طریق تمایل جامعه به جلوه گری در ساده ترین و سطحی ترین شکل آن کاهش می یابد؛ و آحاد جامعه را متوجه جنبه های برتر وجود انسان می کند. در خصوص نقش دولت به راهکارهای زیر می توان اشاره کرد:

1.   حذف روابط در ساختار مدیریت: روابط در کلیه جوامع نقش تعیین کننده ای در کسب موفقیتها و موقعیتهای اجتماعی دارد؛ اما جامعه ای سالم تر است، که بکوشد در نظام خود بیشتر ضوابط تعیین کننده باشند تا روابط. متأسفانه در جامعه ایران نقش روابط بسیار پر رنگ است؛ این موضوع ( اهمیت رابطه بجای ضابطه ) در کنار تبدیل شدن بد حجابی به هنجار سبب تشدید این پدیده می شود؛ زیرا بدحجابی وسیلۀ برقراری رابطه می شود؛ بنابراین حرکت نظام مدیریت کشور به سوی قانون مندی بیشتر می تواند نقش مهمی در رفع این نقیصه داشته باشد.

2.    ایجاد تعادل و تناسب بین آرمانهای انقلاب و هنجارهای اجتماعی:  نظام سیاسی ما نظامی فرهنگی و اسلامی است، در چنین ساختاری باید نظامات قانونی، حقوقی و... به گونه ای تنظیم شود که آرمانهای انقلاب و اسلام در جامعه ظهور عینی داشته باشد. لذا باید موضوع فرهنگ در رأس امور قرار گیرد. این میسر نمی شد مگر آنکه نظامات مدیریتی کلان کشور و نیز نظامات قانونی و حقوقی در این جهت به نحو صحیح حرکت کنند. در نظام مدیریت کشور در طول سنوات اخیر همواره توسعۀ فرهنگی در سایۀ سایر جنبه های توسعه بوده است؛ و این روند لطمات جبران ناپذیری به ساحت فرهنگ و رفتارهای فرهنگی جامعه وارد کرده است. این رویکرد مدیریتی در سایر نظامهای اجتماعی نیز مؤثر بوده و مثلا ساختار آموزشی کشور در کلیه سطوح متناسب با این رویکرد تنظیم شده است؛ که تأثیرات بسیاری در شکل دهی به رویکردهای کنونی جوانان جامعه داشته است. متأسفانه نظام مدیریت کشور در ساماندهی به وضعیت اقتصادی نیز توفیق نیافته و این عدم توفیق سبب بروز پدیده های نا مناسب اقتصادی و اجتماعی نظیر: تورم، بیکاری و... شده است. این موارد در کنار عدم توسعۀ فرهنگی و اجتماعی و نیز تهاجم فرهنگی دشمنان در عصر ارتباطات جامعه را به سمت بحران فرهنگی و هویتی سوق داده است.

3.    ارائۀ آموزشهای لازم به اقشار مختلف اجتماعی: همانطور که در گذشته بیان شد، تشویق شدن بد حجاب در جامعه و تقبیح بانوی محجبه نقش مهمی در تغییر رفتار آنها دارد، وقتی که یک مدیر در مقابل روی باز و گشادۀ همکار خانمش با مرخصی و تشویقهای او موافقت می کند، و در عوض در مقابل وقار و حجاب همکار دیگر واکنش منفی نشان می دهد، ناخودآگاه بد حجابی را ترویج می کند. وقتی که میوه فروشی خانمهای بد حجاب را با میوه های بهتر بدرقه کرده و وقار و حجاب بانوان را با اخم و افاده پاسخ می دهد، نا خودآگاه به ترویج بد حجابی کمک کرده است. اما همین میوه فروش به شدّت از بد حجابی دخترش شاکی است؛ اما نمی داند، که خود یکی از مسببات این پدیده در جامعه است. استاد دانشگاهی که دانشجوی بد حجاب را، به صرف لذت حضورش مورد حمایت قرار می دهد؛ و اسباب ترقیّات تحصیلی اش را فراهم می کند، نا خودآگاه مروج بد حجابی است. از این قبیل رفتارها بسیار مثال زدنی است. بنابراین لازم است آموزشهای فرهنگی در این خصوص از سوی دولت به مدیران، مدرسان، کسبه و سایر اقشار اجتماعی ارائه شود.

4.    تقویت نقش و جایگاه تشکلهای مردم نهاد: یکی از معضلاتی که متأسفانه گریبانگیر جامعه ماست، ترس نظام سیاسی از فعالیتهای مردمی به دلیل نگرانیهای امنیتی است. این ترس سبب شده امکان بالندگی اجتماعی از اقشار بسیاری گرفته شود، و از سوی دیگر زمینۀ فعالیتهای زیر زمینی که حداقل کنترل را به همراه دارند فراهم گردد. باید در جامعه زمنیه ای ایجاد کرد، که افراد با ایده ها و نظرات مثبت و سازنده تنها به شرط آن که در صدد براندازی نظام نباشند، گرد هم جمع شده، و در کنار هم به فعالیتهای مطلوبشان بپردازند. فراهم آوردن این زمینه به رشد فرهنگی و اجتماعی جامعه کمک کرده، و کمک شایانی به رفع بسیاری از معضلات اجتماعی و خصوصا پدیدۀ بد حجابی می کند.