ایران بین دو انقلاب، قسمت چهاردهم (حکومت محمدعلی شاه)

     محمدعلی شاه جانشین مظفرالدین شاه شد. او تصمیم گرفت مجلس را نادیده بگیرد. او امین السلطان محافظه کار را به جای مشیرالدوله نشاند و کوشید با روش سابق قاجار بین گروه های مختلف اختلاف بیندازد و از این طریق انقلابیون را تضعیف کند. اما دعوای اصلی بین شاه و مجلس زمانی درگرفت که نمایندگان مبتنی بر قانون اساسی بلژیک متمی را بر قانون پیشین افزودند و برای امضاء به نزد شاه بردند که بسیار دموکراتیک بود و شاه تقریبا هیچ نقشی نداشت. شاه از تأیید آن امتناع کرد و در عوض چند تن از مشروطه خواهان را بابی ها ملحد و جمهوری خواه خواند. او اعلام کرد به عنوان یک مسلمان واقعی پذیرش مشروعه را وظیفه خود می داند اما از پذیرش مشروطه معذور است. او بجای قانون اساسی بلژیک پیشنهاد کرد از قانون اساسی آلمان استفاده شود که رئیس دولت می تواند وزرای خود را خود تعیین کند، فرماندهی نیروهای مسلح را بر عهده گیرد و بر ده هزار محافظ خود نظارت شخصی داشته باشد. این پیشنهاد اعتراض مردم در شهرهای مهم کشور را برانگیخت. سه هزار داوطلب مسلح برای دفاع از مجلس آماده شدند. یک تاجر، امین السلطان را ترور کرد و در جلوی بنای مجلس خودش را کشت. یکصد هزار عزادار برای تشییع او گرد آمدند. شاه ناگزیر شد عقب نشینی کند. ناصرالملک تحصیل کرده و آزادی خواه را صدراعظم کرد در مجلس سوگند خورد. برای اثبات وفادرای اش از جامعه آدمیت برای خود و شاهزاده ها تقاضای عضویت کرد که پذیرفته شد.

    همه مردم ایران دست به دست هم دادند تا حکومت قاجار را به زانو درآورند. بازار در این میان نقش مهمی داشت به گونه ای که به اقرار برخی مورخان بدون همراهی آنها انقلاب موفق نمی شد.