چند سخن حکیمانه ( قسمت پنجم )

فرزانه همیشه در آخر می ایستد؛ به همین دلیل از همه جلوتر است.

به هیچ چیز وابستگی ندارد؛ به همین دلیل با همه چیز یگانه است.

چون از خودش رها شده است؛ به تمامی راضی و خوشنود است.

خوب همانند آب است. بدون تلاش همه چیز را سیراب می کند؛ و جمع شدن در پستی را هرگز حقارت نمی شمارد؛

بنابراین با هنجار هستی هماهنگ است.

توضیح:

این که فرزانه از همه جلوتر است، با وجود آن که در آخر ایستاده، از نظر اجتماعی یا اقتصاد یا چیزی از این قبیل نیست؛ بلکه منظور سبقت فرزانه در بهره و مطلوبیتی است که از هستی می برد. لذا فرزانه احتیاجی ندارد که سینه سپر کند، و خود را چون اراذل پیش بیاندازد. آرام، با وقار در آخر می ایستد، ولی بجا، مطمئن و درست، وظیفه اش را هر قدر کوچک انجام می دهد، و بدون هیچ توقعی کنار می رود.

فرزانه به هیچ چیز حتی به خودش تعلق ندارد؛ از هر بندی آزاد و رهاست، پس متعلق به همه است، چرا که به روح یا هنجار هستی پیوسته است. حضرت علی(ع) در مناجات شعبانیه می فرماید:

الهی هب لی کمال الانقطاع إلیک و انر ابصار قلوبنا بضیاء نظرها إلیک، حتی تخرق ابصار القلوب حجب النور فتصل إلی معدن العظمة حتی تصیر اروحنا معلقة بعز قدسک

خدایا کمال بریدن به سوی خودت را به من عنایت فرما و چشمهای قلبهای ما را به نور نگاه به سوی خودت نورانی کن، تا آن که چشمهای قلبهای ما حجابهای نور را نیز بدرند، و به سرچشمه عظمت متصل شوند. [ و در این مسیر تا آنجا پیش روند ] که روحهای ما در تحت مقام پاک و دست نیافتنی تو واله و حیران شوند.

فرزانه چون به چنین بهره ای از هستی رسیده، فارغ از هر چیز اضافی و توقعی خشنود و راضی است.

و چون آب حیات بخش سیراب کننده، زندگی دهنده، در اختیار همگان بوده، و متواضع و پاک است؛ و بدون آن که نیازمند کوشش و اعمال فشاری به خود و دیگران باشد، با جوشش و فیضان خویش همه را سیراب، و از زندگی بهره مند می کند؛ و در این راه هیچ بالا و پایینی نمی شناسد، بلکه آنها که نیازمند تر و افتاده تر هستند، از زلال معرفت او بهره مند ترند. به همین دلیل فرزانه رو به سوی افتاده گان دارد، و گودالها ، حفره ها و فضاهای خالی وجودشان را پر می کند، و هرگز احساس حقارت نمی کند.