هدایت تکوینی

در مطلب قبل به هدایت تکوینی اشاره شد. این هدایت از سوی خداوند بر شخصیت اکتسابی انسان یا شاکله اش اعمال می شود و شخصیت اکتسابی انسان مکانت بهتری را بدست می آورد و متناسبا به دریافت بهتری از خود، خدا و هستی می رسد. این نوع هدایت به دو صورت اعمال می شود. نخسست وقتی که خداوند گِل وجود انسان را به جایگاه تعادل می رساند و در آن از روح خویش می دمد: « فإذا سویته و نفخت فیه من روحی»(ص/27) و یا در سوره شمس می فرماید: « و نفس و ما سویها فالهمها فجورها و تقویها». 

این آیات بیانگر این نکته هستند که نفس متعادل انسان قابلیت ویژه ای دارد که سبب همراهی روح خدا با انسان شده و نیز انسان را به زشتی و زیبایی حیاتش رهنمون می شود. این نوع هدایت هدایت تکوینی اولیه است. که انسان از برکات آن در حیات زمینی اش نیز بهره مند می شود. اصطلاحا از این ویژگی به عنوان ویژگی فطرت انسان نیز یاد شده است. 

اما پس از هبوط انسان به زمین ویژگیهای فطریش دچار ناهشیاری یا ناخودآگاهی می شوند یا چنانکه قرآن فرموده توسط شخصیت اکتسابی انسان دفن می شوند. انسانهایی که خواهان بازگشت به فطرت الهی خود و دریافت روح الهی هستند باید در سایه توجه و توکل به خدا مقتضای هدایت تشریعی که هماهنگ با هدایت فطری هست را رعایت کنند، این کوشش به لطف الهی سبب رشد شخصیت اکتسابی ایشان در مسیر رسیدن به فطرتشان می شود. این رشد نیز در سایه هدایت الهی میسر می شود که به آن هدایت تکوینی پاداشی می گویند که منجر به رشد شخصیت اکتسابی انسان یا شاکله او و ارتقاء مکانت آن می شود.